Urząd Miejski w Środzie Wielkopolskiej Biuletyn Informacji Publicznej

Załącznik nr 1
do zarządzenia wewnętrznego nr 14/2024
Burmistrza Miasta Środa Wielkopolska
z dnia 10 czerwca 2024 r.

Standardy ochrony dzieci przed krzywdzeniem w świetliach Gminy Środa Wielkopolska, w których realizowane są programy i zajęcia opiekuńczo-wychowawcze i socjoterapeutyczne zgodnie z zadaniami wynikającymi z Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii dla Gminy Środa Wielkopolska

Preambuła

Naczelną zasadą wszystkich działań podejmowanych przez pracowników realizujących zadania Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii w Środzie Wielkopolskiej jest działanie dla dobra dziecka i w jego najlepszym interesie. Pracownik świetlicy traktuje dziecko z szacunkiem oraz uwzględnia jego potrzeby. Niedopuszczalne jest stosowanie przez pracownika wobec dziecka przemocy w jakiejkolwiek formie. Pracownik świetlicy, realizując te cele, działa w ramach obowiązującego prawa oraz swoich kompetencji.

Rozdział I
Objaśnienie terminów

1. Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę lub umowy zlecenia; wychowawca realizujący programy i zajęcia w świetlicy.
2. Dzieckiem jest każda osoba do ukończenia 18. roku życia.
3. Opiekunem dziecka jest każda osoba uprawniona do reprezentowania dziecka, w szczególności jego rodzic lub opiekun prawny. W myśl niniejszego dokumentu opiekunem jest również rodzic zastępczy.
4. Zgoda rodzica dziecka oznacza zgodę co najmniej jednego z rodziców dziecka. Jednak w przypadku braku porozumienia między rodzicami dziecka należy poinformować rodziców o konieczności rozstrzygnięcia sprawy przez sąd rodzinny.
5. Przez krzywdzenie dziecka należy rozumieć popełnienie czynu zabronionego lub czynu karalnego na szkodę dziecka przez jakąkolwiek osobę, w tym pracownika, lub zagrożenie zdrowia dziecka, w tym jego zaniedbywanie.
6. Przemoc fizyczna – działanie wobec dziecka, które powoduje uraz fizyczny, np. bicie go, szarpanie, popychanie, zdawanie bólu, grożenie, kopanie.
7. Przemoc psychiczna – przewlekła, nie fizyczna, szkodliwa interakcja z dzieckiem obejmująca zarówno działanie, jak i zaniechanie działania, na przykład niedostępność emocjonalna, ignorowanie potrzeb dziecka, zawstydzanie, upokarzanie, straszenie. Przemocą jest także nieodpowiednia socjalizacja czy narażenie dziecka na bycie świadkiem przemocy.
8. Przemoc seksualna – podział na przemoc seksualną z dotykiem i bez dotyku (przemoc słowna, gesty o charakterze seksualnym) – każda czynność seksualna podejmowana z dzieckiem poniżej 15 roku życia, m. in. zachęcanie do rozbierania się, zachęcanie dziecka do wysyłania nagich zdjęć, dotykania się w miejsca intymne, zwracanie uwagi na intymne miejsca dziecka, zawstydzanie dziecka tematyką seksualną, grooming.
9. Przemoc rówieśnicza ze szczególnym uwzględnieniem formy on-line, na przykład szydzenie z wyglądu, z choroby, z dysfunkcji, dysponowanie wizerunkiem bez zgody rówieśnika, namawianie do przestępstwa, wyśmiewanie, używanie przemocy fizycznej.
10. Zaniedbanie – stałe/ciągłe niezaspokajanie podstawowych potrzeb dziecka w tym potrzeb emocjonalnych, na przykład zaniedbanie obszarów opieki zdrowotnej, edukacji, odżywiania czy zapewnienia bezpiecznych warunków życia.
11. Personel – każdy pracownik zatrudniony w świetlicy, bez względu na formę zatrudnienia, w tym współpracownik, wolontariusz lub inna osoba, która z racji pełnionych funkcji lub zadań ma (nawet potencjalny) kontakt z dziećmi.

Rozdział II
Rozpoznawanie i reagowanie na czynniki ryzyka krzywdzenia dzieci

1. Pracownicy świetlicy posiadają niezbędną wiedzę i w ramach wykonywanych obowiązków zwracają uwagę na czynniki ryzyka i symptomy krzywdzenia dzieci.
2. W przypadku zidentyfikowania czynników ryzyka, pracownicy świetlicy podejmują rozmowę z rodzicami/opiekunami prawnymi dziecka, przekazując informacje na temat dostępnej formy wsparcia i motywowania ich do szukania dla siebie pomocy.
3. Pracownicy monitorują sytuację i dobrostan dziecka.
4. Pracownicy znają i stosują zasady bezpiecznych relacji personel–dziecko i dziecko–dziecko ustalone w świetlicy w regulaminie.
5. Osobą odpowiedzialną za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletniemu i udzielenia mu wsparcia jest wychowawca realizujący zajęcia z dziećmi w świetlicy.
6. Osobą prowadzącą rejestr spraw zgłaszanych jest pracownik świetlicy – wychowawca.
7. Informacje w rejestrze obejmują datę, personalia osoby zgłaszającej, personalia dziecka, krótki opis sprawy oraz kartą interwencji (zał. nr 1).

Rozdział III
Procedury interwencji w przypadku krzywdzenia dziecka

1. W przypadku podjęcia przez pracownika świetlicy podejrzenia, że dziecko jest krzywdzone, pracownik ma obowiązek sporządzenia notatki służbowej i przekazania uzyskanej informacji osobie decyzyjnej, tj. gł. specjaliście ds. koordynacji świetlic (nazywany dalej – koordynator), w których prowadzone są programy i zajęcia z dziećmi z rodzin z problemem uzależnienia od alkoholu bądź zagrożonych uzależnieniem i przemocą domową.
2. Wychowawca lub koordynator wzywa opiekunów dziecka, którego krzywdzenie podejrzewa oraz informuje ich o podejrzeniu.
3. Wychowawca powinien sporządzić opis sytuacji dziecka na podstawie rozmów z dzieckiem i rodzicami oraz plan pomocy.
4. Plan pomocy dziecku powinien zawierać wskazania dotyczące:
   1. podjęcia przez wychowawcę działań w celu zapewnienia dziecku bezpieczeństwa, w tym zgłoszenie podejrzenia krzywdzenia dziecka do odpowiedniej instytucji;
   2. wsparcie może obejmować w szczególności pomoc psychologiczną, medyczną oraz prawną.
5. W przypadkach bardziej skomplikowanych form przemocy (dotyczących wykorzystywania seksualnego oraz znęcania się psychicznego i fizycznego o dużym nasileniu) koordynator, na podstawie uzyskanych informacji, zgłasza podejrzenie krzywdzenia dziecka do odpowiedniej instytucji, tj. prokuratury, policji lub sądu rodzinnego, ośrodka pomocy społecznej bądź przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego – procedura Niebieska Karta.
6. W przypadku, gdy dziecko jest krzywdzone, dyskryminowane na terenie świetlicy przez pracownika lub inną osobę dorosłą:
   1. Każdy pracownik, który zauważy negatywne zachowania innego pracownika w stosunku do dziecka, ma obowiązek interwencji. Przeprowadza rozmowę ze sprawcą, a także informuje o zajściu koordynatora, który przeprowadza z dzieckiem i jego rodzicami rozmowę. Z przebiegu rozmowy sporządza się kartę interwencji (zał. nr 1) zawierającą plan pomocy, wsparcia.
   2. Wszyscy pracownicy świetlicy, którzy w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych powzięły informację o krzywdzeniu dziecka lub informacje z tym związane, są zobowiązane do zachowania tajemnicy.
7. W przypadku, gdy dziecko jest krzywdzone w świetlicy przez inne dziecko/dzieci, tzw. przemoc rówieśnicza:
   1. W przypadku ujawnienia przemocy rówieśniczej przez dziecko, wychowawca ma obowiązek zadbać o bezpieczeństwo dziecka krzywdzonego, przeprowadza z nim rozmowę, udzielając mu niezbędnego wsparcia.
   2. Wychowawca przeprowadza rozmowę ze sprawcą, a w przypadku nasilania się zachowań przemocowych przeprowadza rozmowę z rodzicem ww. dziecka.
   3. Po zakończeniu działań interwencyjnych wypełnia kartę interwencji.
8. W przypadku podejrzenia, że dziecko jest ofiarą przemocy domowej, jeżeli rodzice są osobami podejrzanymi o stosowanie przemocy, wychowawca zgłasza podejrzenie stosowania przemocy koordynatorowi świetlicy, ten przeprowadza z rodzicami/opiekunami dziecka rozmowę na temat konsekwencji stosowania przemocy oraz informuje ich o konieczności zawiadomienia Ośrodka Pomocy Społecznej – Zespołu Interdyscyplinarnego, jako instytucji wszczynającej procedurę Niebieskiej Karty.
9. W przypadku, gdy podejrzenie krzywdzenia dziecka zgłosili opiekunowie dziecka, a podejrzenie to nie zostało potwierdzone, należy o tym poinformować opiekunów zapraszając ich na rozmowę. Wszystkie czynności należy udokumentować w karcie interwencji (zał. nr 1).
10. Z każdego przypadku krzywdzenia/interwencji sporządza się pisemny protokół-kartę interwencji (zał. nr 1). Protokół-karta interwencji powinna zawierać opis stanu faktycznego oraz opis podjętych działań. Kartę podpisuje wychowawca, koordynator pracy świetlic, dokument przechowywany jest w odpowiednich do tego warunkach.

Rozdział IV
Zasady ochrony danych osobowych

1. Dane osobowe dziecka podlegają ochronie na zasadach określonych w ustawie o ochronie danych osobowych z dnia 29 sierpnia 1997 roku tekst jednolity (Dz. U. z 2019 r., poz.1781).
2. Pracownik świetlicy ma obowiązek zachowania tajemnicy danych osobowych, które przetwarza oraz zachowania tajemnicy sposobów zabezpieczania danych osobowych przed nieuprawnionym dostępem.

Rozdział V
Zasady ochrony wizerunku dziecka

1. Świetlica, uznając prawo dziecka do prywatności i ochrony dóbr osobistych, zapewnia ochronę wizerunku dziecka.
2. Udostępnianie wizerunku dziecka przedstawicielom mediów:
   1. Pracownikowi świetlicy nie wolno umożliwiać przedstawicielom mediów utrwalania wizerunku dziecka (filmowanie, fotografowanie, nagrywanie głosu dziecka) na terenie świetlicy bez pisemnej zgody opiekuna prawnego dziecka.
   2. W celu uzyskania zgody opiekuna prawnego dziecka na utrwalenie jego wizerunku, pracownik/wychowawca kontaktuje się z opiekunem prawnym dziecka/rodzicem i ustalają procedurę uzyskania zgody. Niedopuszczalne jest podanie przedstawicielowi mediów danych kontaktowych do opiekuna prawnego/rodzica dziecka bez wiedzy i zgody tego opiekuna.
   3. Jeżeli wizerunek dziecka stanowi jedynie szczegół całości, takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza, zgoda rodzica i opiekuna prawnego na utrwalenie wizerunku dziecka nie jest wymagana.
   4. Upublicznienie przez pracownika świetlicy wizerunku dziecka utrwalonego w jakiejkolwiek formie (fotografia, nagranie audio-wideo) wymaga pisemnej zgody rodzica lub opiekuna prawnego dziecka. Dobrą praktyką jest również pozyskiwanie samych zgód od dzieci.
   5. Pisemna zgoda, o której mowa w ust. 2b powinna również zawierać informację, gdzie będzie umieszczony zarejestrowany wizerunek i w jakim kontekście będzie wykorzystany.
3. Wykorzystywanie wizerunku dziecka przez świetlice:
   1. Rodzice/opiekunowie dzieci decydują, czy wizerunek ich dzieci zostanie zarejestrowany i w jaki sposób zostanie użyty (zał. nr 3).
   2. Dzielenie się zdjęciami i filmami z naszych aktywności służy celebrowaniu sukcesów dzieci, dokumentowaniu działań i zawsze ma na uwadze bezpieczeństwo dzieci. Dopuszcza się wykorzystanie wizerunku dzieci dokumentujące ww. czynności tylko na terenie świetlicy oraz na oficjalnych stronach świetlicy/organizatora zajęć.
   3. Wykorzystywane są zdjęcia/nagrania pokazujące szeroki przekrój dzieci – chłopców i dziewczęta, dzieci w różnym wieku, o różnych uzdolnieniach, stopniu sprawności i reprezentujące różne grupy etniczne.
   4. Zmniejszanie ryzyka kopiowania i niestosownego wykorzystania zdjęć/nagrań dzieci odbywa się poprzez przyjęcie następujących zasad:
      • wszystkie dzieci znajdujące się na zdjęciu/nagraniu muszą być ubrane, a sytuacja zdjęcia/nagrania nie jest dla dziecka poniżająca, ośmieszająca ani nie ukazuje go w negatywnym kontekście,
      • zdjęcia/nagrania dzieci koncentrują się na czynnościach wykonywanych przez dzieci i w miarę możliwości przedstawiają dzieci w grupie, a nie pojedyncze osoby,
      • rezygnujemy z publikacji zdjęć dzieci, nad którymi nie sprawujemy już opieki, jeśli one lub ich rodzice/opiekunowie nie wyrazili zgody na wykorzystanie zdjęć po odejściu ze świetlicy,
      • wszystkie podejrzenia i problemy dotyczące niewłaściwego rozpowszechniania wizerunków dzieci są rejestrowane i zgłaszane Koordynatorowi, podobnie jak inne niepokojące sygnały dotyczące zagrożenia bezpieczeństwa dzieci,
      • nie przechowujemy materiałów elektronicznych zawierających wizerunki dzieci na nośnikach nieszyfrowanych ani mobilnych, takich jak telefony komórkowe i urządzenia z pamięcią przenośną.

Rozdział VI
Zasady dostępu dzieci do Internetu oraz ochrony przed szkodliwymi treściami

1. Świetlica, zapewniając dzieciom dostęp do Internetu, jest zobowiązana podejmować działania zabezpieczające dzieci przed dostępem do treści, które mogą stanowić zagrożenie dla ich prawidłowego rozwoju oraz bezpieczeństwa.
2. Na terenie świetlicy dostęp dziecka do Internetu jest możliwy pod nadzorem wychowawcy na przeznaczonych do tego komputerach znajdujących się na terenie świetlicy.
3. Świetlica zapewnia zabezpieczenie sieci internetowej przed niebezpiecznymi treściami, poprzez zakup, instalację i aktualizację nowoczesnego oprogramowania.
4. W świetlicy istnieje regulamin korzystania z Internetu przez dzieci (Standardy – wersja skrócona dla dzieci).
5. W przypadku dostępu realizowanego pod nadzorem wychowawcy świetlicy, ma on obowiązek informowania dzieci o zasadach bezpiecznego korzystania z Internetu.
6. W miarę możliwości wychowawca przeprowadza z dziećmi cykliczne warsztaty dotyczące bezpiecznego korzystania z Internetu.

Rozdział VII
Monitoring stosowania Standardów Ochrony Dzieci przed Krzywdzeniem

1. Osobą odpowiedzialną za stosowanie Standardów Ochrony Dzieci w świetlicach jest Główny Specjalista ds. koordynacji świetlic.
2. Koordynator jest odpowiedzialny za monitorowanie realizacji Standardów, za reagowanie na sygnały naruszenia Standardów oraz prowadzenie rejestru zgłoszeń oraz za proponowanie zmian.
3. Koordynator przeprowadza wśród pracowników świetlicy, raz na 12 miesięcy, ankietę monitorującą poziom realizacji Standardów. Wzór stanowi załącznik (zał. nr 2).
4. Koordynator dokonuje opracowania wypełnionych przez pracowników ankiet oraz sporządza na tej podstawie raport z monitoringu.
5. W razie potrzeby osoba ta wprowadza niezbędne zmiany oraz przeprowadza szkolenie wśród pracowników świetlic szkolenie z aktualizacji Standardów

Rozdział VIII
Zasady bezpiecznych relacji personel świetlicy–dziecko, określające jakie zachowania są niedozwolone w kontakcie z dzieckiem

1. Zasady bezpiecznych relacji personelu z dziećmi w Świetlicy obowiązują wszystkich pracowników, stażystów i wolontariuszy. Znajomość i zaakceptowanie zasad pracownicy potwierdzają podpisaniem oświadczenia.
2. Każdy pracownik Świetlicy jest zobowiązany do utrzymywania profesjonalnej relacji z dziećmi w Świetlicy i każdorazowego rozważenia, czy jego reakcja, komunikat bądź działanie wobec dziecka są adekwatne do sytuacji, bezpieczne, uzasadnione i sprawiedliwe wobec innych dzieci. Każdy pracownik zobowiązany jest działać w sposób otwarty i przejrzysty dla innych, aby zminimalizować ryzyko błędnej interpretacji swojego zachowania.
3. Do zachowań niedopuszczalnych wychowawcy świetlicy względem dziecka – uczestnika zajęć zaliczamy w szczególności:
   1. zachowania noszące znamiona przemocy fizycznej, np. popychanie, uderzanie, wykręcanie rąk, szarpanie, kopanie, kary cielesne, uniemożliwianie realizacji podstawowych czynności higienicznych, zadania nieadekwatne do możliwości dziecka;
   2. erotyzowanie relacji, flirt, niejednoznaczne żarty, wyzywające spojrzenia;
   3. wzbudzanie w dziecku poczucia zagrożenia;
   4. brak reakcji w sytuacjach kryzysowych;
   5. zawstydzania, upokarzania, lekceważenia i obrażania dziecka oraz podnoszenia głosu na dziecko w sytuacji innej niż wynikająca z bezpieczeństwa dziecka lub innych dzieci;
   6. ujawniania informacji wrażliwych dotyczących dziecka wobec osób nieuprawnionych, w tym wobec innych dzieci; obejmuje to wizerunek dziecka, informacje o jego/jej sytuacji rodzinnej, ekonomicznej, medycznej, opiekuńczej i prawnej.

Rozdział IX
Zasady i sposób udostępniania rodzicom albo opiekunom prawnym lub faktycznym oraz małoletnim standardów Polityki w celu zaznajomienia się z nimi i ich stosowania.

1. Polityka ochrony dzieci w Świetlicy jest dokumentem ogólnodostępnym. Każdy może się z nim zapoznać w dowolnej chwili.
2. Polityka Ochrony Dzieci jest dostępna w formie elektronicznej na stronie internetowej Urzędu Miejskiego w Środzie Wielkopolskiej jako realizatora Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii oraz w formie fizycznej w miejscu widocznym dla personelu Świetlicy, rodziców dziecka i samego dziecka.
3. Standardy ochrony dzieci/małoletnich w wersji skróconej, dostosowanej do poziomu zrozumienia przez dziecko dostępne są w każdej świetlicy, w ogólnodostępnym miejscu.

Rozdział X
Zasady bezpiecznej rekrutacji nowych pracowników do przeprowadzania zajęć opiekuńczo-wychowawczych i socjoterapeutycznych w Świetlicach

1. Każdy kandydat na nowego pracownika świetlicy/współpracownika przesyła CV oraz w miarę możliwości referencje.
2. Już podczas rozmowy kwalifikacyjnej kandydat zostaje poinformowany o obowiązującej w Świetlicy Polityce Ochrony Dzieci.
3. Przed przystąpieniem do pracy wybrany kandydat, oprócz innych wymaganych przepisami prawa dokumentów, składa oświadczenie dotyczące niekaralności za przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności oraz przestępstwa na szkodę małoletniego oraz o toczących się względem niego postępowaniach karnych.
4. Osoba odpowiedzialna za rekrutację, przed ostatecznym zawarciem umowy o pracę, umowy cywilnoprawnej, umowy o współpracy, wolontariacie itd., uzyskuje od kandydata/kandydatki informację z Krajowego Rejestru Karnego o niekaralności w zakresie przestępstw określonych w rozdziale XIX i XXV Kodeksu karnego, w art. 189a i art. 207 Kodeksu karnego oraz w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii, lub za odpowiadające tym przestępstwom czyny zabronione określone w przepisach prawa obcego.
5. Osoba odpowiedzialna za rekrutację, przed zatrudnieniem kandydata/kandydatki uzyskuje jego/jej dane osobowe, w tym dane potrzebne do sprawdzenia danych w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym – Rejestr z dostępem ograniczonym.
6. Aby sprawdzić osobę w Rejestrze potrzebne są następujące dane kandydata/kandydatki:
   1. imię i nazwisko,
   2. data urodzenia,
   3. PESEL,
   4. nazwisko rodowe,
   5. imię ojca,
   6. imię matki.
7. Wydruk z Rejestru przechowuje się w aktach osobowych pracownika lub analogicznej dokumentacji dotyczącej wolontariusza lub osoby zatrudnionej w oparciu o umowę cywilnoprawną.
8. Jeżeli osoba posiada obywatelstwo inne niż polskie, wówczas powinna przedłożyć również informację z rejestru karnego państwa obywatelstwa uzyskiwaną do celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi, bądź informację z rejestru karnego, jeżeli prawo tego państwa nie przewiduje wydawania informacji dla ww. celów.
9. Od kandydata/kandydatki – osoby posiadającej obywatelstwo inne niż polskie – koordynator pobiera również oświadczenie o państwie lub państwach zamieszkiwania w ciągu ostatnich 20 lat, innych niż Rzeczpospolita Polska i państwo obywatelstwa, złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej.
10. Jeżeli prawo państwa, z którego ma być przedłożona informacja o niekaralności, nie przewiduje wydawania takiej informacji lub nie prowadzi rejestru karnego, wówczas kandydat/kandydatka zobowiązani są złożyć pod rygorem odpowiedzialności karnej oświadczenie o tym fakcie wraz z oświadczeniem, że nie byli prawomocnie skazani w tym państwie za czyny zabronione odpowiadające przestępstwom określonym w rozdziale XIX i XXV Kodeksu karnego, w art. 189a i art. 207 Kodeksu karnego oraz w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii, oraz nie wydano wobec nich innego orzeczenia, w którym stwierdzono, iż dopuścili się takich czynów zabronionych, oraz że nie ma obowiązku wynikającego z orzeczenia sądu, innego uprawnionego organu lub ustawy stosowania się do zakazu zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub określonych zawodów albo działalności związanych z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich lub z opieką nad nimi.
11. Pod oświadczeniami składanymi pod rygorem odpowiedzialności karnej składa się oświadczenie o następującej treści „Jestem świadomy/-a odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Oświadczenie to zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.

Rozdział XI
Przepisy końcowe

1. Polityka wchodzi w życie z dniem jej ogłoszenia.
2. Ogłoszenie następuje poprzez udostępnienie pisemnej wersji dokumentu w miejscu ogłoszenia dla pracowników świetlic oraz poprzez zamieszczenie na stronie internetowej bip.umsroda.pl oraz w zakładce „Świetlice terapeutyczno-wychowawcze”.
3. Oświadczenie załącza się do akt osobowych pracownika.
4. Pracownik składa pisemne oświadczenie o zapoznaniu się z Polityką według wzoru stanowiącego załącznik (zał. nr 4). Oświadczenie załącza się do akt osobowych pracownika.